Rapport Rekenkamer: Huisartsentekort bestaat echt en groeit alleen maar

Grote regionale verschillen

Het rapport stelt dat tussen de 777.000 en 926.000 Nederlanders geen huisarts hebben of een nieuwe huisarts zoeken. Dit omvat een groep van 45.000 tot 194.000 mensen die helemaal geen huisarts hebben, en nog eens 732.000 mensen die wel ingeschreven staan maar een andere huisarts willen.

Er zijn grote regionale verschillen in de toegankelijkheid van huisartsenzorg. In Friesland, Drenthe en Zeeland zijn relatief weinig patiëntenstops, terwijl regio’s zoals Haaglanden, Zuid-Holland-Zuid, Gooi- en Vechtstreek en Amersfoort en omgeving de meeste beperkingen kennen. In die gebieden had in 2024 minstens driekwart van de praktijken een patiëntenstop.

Afnemend aantal praktijkhouders

Naast de patiëntenstops kampt de huisartsenzorg met een ander structureel probleem: het dalende aantal praktijkhouders. Steeds meer huisartsen werken als waarnemer of zijn in dienst van een andere praktijkhouder, wat betekent dat er minder praktijken zijn waar patiënten zich kunnen inschrijven. Zonder praktijkhouders is de continuïteit van de huisartsenzorg in gevaar.

Toename van het tekort

De groeiende zorgvraag, met name door vergrijzing, draagt bij aan het huisartsentekort. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren meer taken bij de huisarts komen te liggen, zoals extra zorg voor chronische aandoeningen en wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg. De Algemene Rekenkamer constateert ook dat de instroom in de huisartsenopleiding achterblijft bij de noodzakelijke aantallen, terwijl de uitstroom juist hoog is. De komende twintig jaar zal naar verwachting 56% van de huidige huisartsen stoppen, niet alleen door pensionering maar ook doordat sommigen het vak eerder verlaten. Vooral in snel vergrijzende regio’s, zoals de Achterhoek en Noord-Holland Noord, wordt een toename van tekorten verwacht.

Voorbeelden: Zwolle, Den Haag, Goes en Doetinchem

De impact van het huisartsentekort verschilt sterk per regio, zoals te zien is in Zwolle, Den Haag, Goes en Doetinchem.

• Zwolle: Hier lijkt de druk op de huisartsenzorg relatief mee te vallen. Het aantal huisartsbezoeken per patiënt per jaar ligt lager dan in vergelijkbare gemeenten en er zijn relatief veel huisartsen per inwoner (1 huisarts per 1199 inwoners). Toch heeft 45 tot 55% van de huisartsen een gedeeltelijke of volledige patiëntenstop (Druk op huisarts in Zwolle lijkt mee te vallen).
• Den Haag: In deze stad is de situatie aanzienlijk problematischer. Het aantal huisartsen per inwoner ligt lager dan in vergelijkbare gemeenten (1 huisarts per 1560 inwoners), en meer dan 75% van de praktijken heeft een patiëntenstop. Hoewel Haagse patiënten gemiddeld minder vaak naar de huisarts gaan dan inwoners van vergelijkbare gemeenten, is de druk op de huisartsenzorg aanzienlijk door het beperkte aantal beschikbare huisartsen (Huisarts in Den Haag heeft het druk).
• Goes: In Goes is de huisartsendichtheid laag. Voor elke 1804 inwoners is er slechts één huisarts beschikbaar, terwijl dat aantal in vergelijkbare gemeenten op 1408 ligt. Dit betekent dat er in Goes verhoudingsgewijs minder huisartsen zijn. Toch valt de situatie in Zeeland mee vergeleken met andere regio’s: minder dan 45% van de praktijken heeft een patiëntenstop (Huisarts in Goes druk).
• Doetinchem: Hier is de druk op de huisartsenzorg aanzienlijk. Niet alleen is het aantal huisartsen per inwoner laag (1 huisarts per 1656 inwoners vergeleken met 1 per 1298 in vergelijkbare gemeenten), maar ook bezoeken inwoners hun huisarts relatief vaak (gemiddeld 5,2 keer per jaar). Bovendien heeft 45 tot 55% van de huisartsen een gedeeltelijke of volledige patiëntenstop (Huisarts in Doetinchem druk).

Agema: ‘Spreiding is het probleem’

Minister Fleur Agema laat in een reactie op het Rekenkamer-onderzoek weten dat zij nog altijd van mening is dat spreiding het probleem is. Ze schrijft: 'Mijn beeld is genuanceerder: ik zie dat er - zeker op sommige plekken - een tekort aan huisartsenzorg is.' Agema noemt het belangrijk dat elke Nederlander zich bij een huisarts in de buurt kan inschrijven. De Rekenkamer concludeert echter dat hier momenteel niet aan wordt voldaan. Om de tekorten tegen te gaan, zet de minister in op het beperken van de zorgvraag en het stimuleren van praktijkhouderschap. Een van de directe maatregelen die de minister volgens de Rekenkamer kan nemen, is het financieren van extra opleidingsplekken voor huisartsen.

LHV: ‘Jonge huisartsen in onzekerheid’

'De minister erkent dus toch wel dat er een tekort is en zegt dat ze graag meer praktijkhouders wil', concludeert Marjolein Tasche, voorzitter van Landelijke Huisartsen Vereniging, bij EenVandaag. 'We weten dat van alle jonge huisartsen het merendeel praktijkhouder wil worden op den duur. Maar het vinden van huisvesting is lastig en de tarieven voor de basiszorg door huisartsen geven ook wel wat onzekerheid.'

Bronnen:

Rekenkamer, 1 op 20 Nederlanders zoekt andere huisarts, 2 april 2025

EenVandaag, Uit onderzoek Rekenkamer blijkt dat zorgminister ongelijk heeft: 'Er is wel degelijk een huisartsentekort', 2 april 2025

LHV, Rekenkamer laat zien: aanpak huisartsentekort hoognodig, 2 april 2025

OpenKamer, Het bericht dat ruim twee op de drie huisartsen een patiëntenstop hebben, 27 november 2023