Ronde Tafel Apothekers: 'Be good and tell it'

donderdag 12 december 2019

timer 7 min

In de reeks Ronde Tafels van ABN AMRO zijn dit keer de apothekers aan zet. Ook van deze beroepsgroep geeft een gemêleerd gezelschap van belanghebbenden zijn visie aan de Ronde Tafel. Aan de hand van uitdagende stellingen leidde dit tot boeiende discussies. Rode draad: kansen te over voor apothekers om een prominentere rol te gaan spelen in de eerste lijn. Deel 1 van een tweeluik.

De Ronde Tafel Apothekers is één van de bijeenkomsten die het Brancheteam Apothekers van ABN AMRO jaarlijks organiseert. Het Brancheteam bestaat uit sectorspecialisten Els Hogenbirk, Winston Texel, Maarten den Heijer en Rob Boelens. Meer informatie over de sectorspecialisten van ABN AMRO vindt u hier.

Regiodirecteur Richard van de Coevering heette de tafel- en zaalgasten welkom. In zijn openingswoord benadrukte hij dat de Bank door middel van onder meer Masterclasses en Ronde Tafels graag een podium biedt voor kennisdeling en verbinding in de sector. Vervolgens namen Rob Boelens en Maarten den Heijer het over en bespraken ze de zes stellingen met de tafelgasten, waarbij de zaalgasten ook de gelegenheid kregen om mee te discussiëren. De stellingen zijn voorbereid in samenwerking met Cindy Hoonhout (apotheker en bestuurslid VJA).

Stelling 1: Apotheker moet weer zorgverlener worden

Deze eerste stelling leverde al direct discussie op. De afweging tussen zorgverlener en logistieke dienstverlener voelt als een keuze tussen hoofd en hart. Deze rollen uit elkaar halen dus?

Voorstanders benadrukken de kansen die er liggen om als apotheker juist op het terrein van zorgverlening in de eerste lijn een sterkere rol te pakken. Daar zijn apothekers immers primair voor opgeleid en is hun professie. De logistieke rol zou minder kansen bieden om je te onderscheiden, om echte toegevoegde waarde te leveren. Sterker nog, die rol is vervangbaar. Door alternatieven van buiten de sector, of door simpelweg rechtstreeks te leveren. Prijsdruk ligt op de loer. En personeelstekorten dwingen tot keuzes. Interessant overigens: in de opleiding komt juist die logistieke rol vooralsnog niet of nauwelijks aan bod.

Het gevoel dat de vele stappen die apothekers zetten lang niet altijd herkend en erkend worden, wordt breed gedragen. Apothekers moeten ervoor zorgen dat ze zowel op lokaal niveau als in de landelijke politieke arena een sterker profiel krijgen, vaker aan tafel komen, actief meedenken vanuit hun eigen specialisme en laten zien wat er allemaal al gebeurt. Be good and tell it!

De keuze tussen logistiek en zorg heeft uiteraard ook een financiële kant. Op dit moment komt gemiddeld circa 70% van de omzet bij de apotheek uit de logistieke rol. Eén alternatieve route zou zijn om de prominentere rol in de eerste lijn op te pakken en daar een nieuwe inkomstenstroom op te bouwen. Bijvoorbeeld door taken van de huisarts over te nemen. En daarmee en passant de werkdruk te verlagen. Dat zou een herschikking zijn in de eerste lijn, die voor alle betrokkenen winst oplevert.

En hoe zenuwachtig moeten we worden van de Amazon’s van deze wereld? Want als hightech reuzen het kunnen winnen op gemak en vertrouwen, kunnen ze wel degelijk een (logistieke) rol gaan spelen. De meningen lopen uiteen. Een scheidslijn tussen jong en oud lijkt zichtbaar in de zaal. Succesvolle voorbeelden in binnen- en vooral buitenland passeren de revue. Tegelijkertijd worden kernwoorden als buurtfunctie, laagdrempeligheid en vergrijzende samenleving aangestipt als kans voor de apotheker als vriend in de wijk.

Maar let op: veel recente innovaties die sectoren fundamenteel veranderen, komen van buitenaf. Amazon-directeur Jeff Bezos stelt ons gerust: waar de hand van de mens essentieel is, zal Amazon geen rol (kunnen) spelen.

Vanuit de zaal wordt tot slot nog geadviseerd om niet alleen vanuit de apotheker en het systeem te denken, maar vooral ook vanuit de patiënt. Hoe denkt die over de scheiding van zorg en logistiek? En hoe wil die in de toekomst bediend worden? Waar liggen de kansen om als apotheker de relatie met de patiënt te versterken?

Stelling 2: Huidige tariefstructuur staat de kwaliteit van goede farmaceutische zorg/logistiek in de weg

Tarifering ontbreekt uiteraard niet in deze Ronde Tafel. De huidige prestatiestructuur is niet optimaal, daar is iedereen het over eens. Maar wat is het alternatief? Als alles anders wordt, verdwijnen ook veel zekerheden. En wordt het dus niet per definitie beter. Bieden proeftuinen zicht op een structurele oplossing? Bieden de huidige receptregels al niet meer zorgkansen dan wordt gedacht? Tegelijkertijd verlaag je je eigen omzet als je op eigen initiatief de voorgeschreven hoeveelheid medicijnen verlaagt. En worden overleguren met het ziekenhuis bijvoorbeeld niet vergoed.

Vragen te over. Die verder gaan dan een discussie over het optimale prijsmodel. De discussie wordt vanzelf op een niveau hoger getild. Wat hebben we in Nederland eigenlijk over voor goede farmacie in de eerste lijn?

De zaal vraagt zich echter af waar een gemiddelde apotheek de tijd (en dus het geld) vandaan haalt om die meerwaarde in de zorg te leveren. Want het totale zorgbudget in Nederland zal niet groeien. Een herverdeling op basis van visie, prioritering, digitalisering moet soelaas bieden. Omdat zo bijvoorbeeld meer maatwerk per patiënt geleverd kan worden, wat kwaliteit verhogend én kostenverlagend kan werken. Wellicht kan het succes van de online retailers inspiratie bieden. Want ondanks een aantal goede voorbeelden, is er voor de apothekers in het algemeen nog veel te winnen op het gebied van digitalisering.

Erik Mijnhardt roept tot slot op om de regie in eigen hand te nemen met realistische toekomstverwachtingen. Als voorzitter van de Twentse Apothekers Organisatie heeft hij vanuit die filosofie onlangs zijn leden geadviseerd om na te denken wat de beste route is om van de huidige 67 praktijken over een aantal jaar uit te komen op de dan benodigde 40.

Stelling 3: De apotheker schrijft de medicatie voor

Oftewel: moet de apotheker naar voren in de keten? Moet de apotheker bijvoorbeeld niet op basis van de diagnose van de huisarts bepalen welk geneesmiddel wordt voorgeschreven? Aanwezigen zien de mogelijkheden van deze rolverandering, maar benadrukken dat het geen gemakkelijke route is. Al was het maar omdat je hiermee direct aan de autonomie van de huisarts komt. Ook worden andere oplossingsrichtingen genoemd. Maak bijvoorbeeld op voorhand structurele afspraken in de wijk over de rolverdeling en spreek af dat je alleen in overleg daarvan mag afwijken. Ook het concept van de herhaaltelefoon biedt mogelijkheden om gerichte zorgvragen te stellen, een goed advies te geven vanuit de eigen kennis en ook de vertrouwensband met de patiënt te versterken.

Kansen dus om nu de regie te pakken waardoor de patiënt sneller geholpen wordt, de druk op de huisarts afneemt en bijvoorbeeld direct alternatieven voor niet-leverbare medicijnen geadviseerd kunnen worden. Het past ook in de filosofie van Juiste Zorg op de Juiste Plek waar nu vol op in wordt gezet. Aan de slag dus!

Zij deden mee

Dank in het bijzonder aan de tafelgasten: Claudia Rijcken (Pharmacare), Kalman Petro (Alliance Healthcare Nederland), Cindy Hoonhout (apotheker en bestuurslid VJA), Gerben Klein Nulent (KNMP), Henk Eleveld (Menzis), Erik Mijnhardt (apotheker), Sander de Jong (PharmaPartners) en Ron Schipper (NZa). En dank aan de zaalgasten voor hun actieve inbreng en interessante discussies.