Een positief gezonde organisatie worden: welke stappen zet je in de praktijk?

Voor de invoering van het model ‘positieve gezondheid’ in de praktijk is het belangrijk dat je de filosofie ook integreert in je eigen organisatie, stelt Marijke Blommendaal, praktijkmanager en adviseur. Werken vanuit positieve gezondheid is voor de meeste praktijken een grote stap, zelf een ‘positief gezonde organisatie’ worden gaat nog een stap verder. Marijke nodigt praktijkmanagers uit hun ervaringen met positieve gezondheid te delen.

Positieve gezondheid plaatst niet ‘het probleem’ of ‘de ziekte’ centraal, zoals in het gangbare medische model, maar de mens. De benadering, ontwikkeld door Machteld Huber en uitgedragen door het Institute for Positive Health (iPH), legt de regie bij de patiënt. Ze omschrijft gezondheid ‘als het vermogen je aan te passen je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven.’

Kleine stappen

Hoe geef je positieve gezondheid vorm binnen de organisatie? Zelf heeft Marijke Blommendaal daar de afgelopen tien jaar enige ervaring mee opgedaan. Als werkgever kunnen praktijkhouder en -manager veel regelen, maar cultuurverandering in een team gaat met kleine stappen. Marijke kijkt bij de invoering naar drie niveaus: het visieniveau, het organisatieniveau en het uitvoeringsniveau.

‘Vanuit het perspectief van het management is de vraag: hoe past het in je visie, je organisatie en je team. Met andere woorden: hoe positief gezond is je eigen organisatie? Hoe heb je je organisatie ingericht? Hoe staan je medewerkers erin? Op welke manier zijn zij betrokken? Hoe gaat het team om met gezond eten en mentale gezondheid?’

Waardering en erkenning

Marijke schetst hoe ze de cultuur van waardering en erkenning in haar eigen praktijk wilde stimuleren, onder meer via een ouderwetse snoepautomaat met plastic eieren (‘parels’). Deze parels bevatten een snoepje en een papiertje met daarop een wijze spreuk. ‘Ik heb dat ingevoerd omdat er een wij-zij cultuur bestond tussen artsen en de assistentes. Die cultuur leek heel slecht om te buigen. Ik wilde dat we elkaar vaker zouden laten weten als we iets positiefs te melden hadden. We wisten elkaar altijd goed te vinden als er iets niet in orde was, maar elkaar complimenten geven was moeilijker. Kritische feedback geven is soms nodig, maar elkaar waardering geven is nog belangrijker.’

Parel als waardering

Door de parel met spreuk en snoepje op iemands bureau te leggen konden collega’s hun waardering voor elkaar uitspreken. ‘De parel kun je daarna zelf weer aan iemand anders geven. Totdat je dat gedaan hebt, ligt er een reminder op je bureau om iemand een compliment te geven. We doen het inmiddels tien jaar en het heeft onze organisatie veel gebracht. We leggen intussen niet meer altijd een echte parel op elkaars bureau, maar zeggen het gewoon: “Ik geef een parel voor die en die, want die heeft dat en dat gedaan.”’

Spinnenweb en gewone consulten

Marijke is zich ervan bewust dat de keuze voor het model van positieve gezondheid op de eerste plaats door huisartsen worden gemaakt. Ze verwijst naar Machteld Huber die de gezondheidszorg met een olietanker vergeleek, die maar heel langzaam van richting te veranderen is. ‘Als manager mag ik veel, maar hoe je positieve gezondheid met je patiënten in de praktijk brengt, dat is natuurlijk de autonomie van de huisartsen, niet van de manager. Onlangs gaf ik een workshop over implementatie Positieve Gezondheid en daar sprak ook een huisarts die veel ervaring had met positieve gezondheid. Hij vertelde dat hij wekelijks ongeveer één positief gezondheidsgesprek houdt en de vragen van het spinnenweb stelt. Mijn pleidooi is dat je dat meer in elkaar verweeft met de gewone consulten. Niet elk positief gezondheidsgesprek hoeft een heel uitgebreid gesprek te zijn met een spinnenweb.’

Oplossingsgericht werken

Het spinnenweb en bijbehorende vragenlijsten zijn hulpmiddelen, maar er zijn ook andere tools zoals oplossingsgericht werken. ‘Dan ben je niet meer zo bezig met het medisch-diagnostische model. Daar horen vragen bij als: hoe is het nou gekomen? Hoe lang heeft u het al? Wat heeft u allemaal al gedaan? Natuurlijk moet je als huisarts bepaalde dingen uitsluiten, maar bij allerlei complexe problemen, zoals moeheid en chronische pijn, is niet altijd een eenduidige oorzaak te vinden. Dan hoef je niet bezig te zijn met het diagnostische model, maar ga je naar oplossingsgericht werken.’

Positieve gezondheid in samenwerking

Marijke vraagt zich ook af of hoe ‘positieve gezondheid’ een plek krijgt in multidisciplinaire samenwerking. ‘Ook in de samenwerking tussen disciplines is het een mogelijk onderwerp, bijvoorbeeld in de samenwerking tussen huisartsen en fysiotherapeuten. Positieve gezondheid kan voor hen betekenen dat ze een gemeenschappelijke taal leren spreken, zo mogelijk samen met het sociaal domein, waar dit ook een hele belangrijke rol in speelt.’

Oproep: welke stappen zet jullie praktijk?

De komende tijd zouden we graag een serie artikelen aan praktijken wijden die ervaring hebben met het werken vanuit positieve gezondheid. We willen graag ervaringen verzamelen rondom vragen als:

• In hoeverre is jullie praktijk bezig met positieve gezondheid?
• Welke stappen zetten jullie om ‘een positief gezonde organisatie’ te worden?
• Op welke manier spelen de dimensies hierin een rol?

Als je ervaringen wilt delen, mail dan met marijkeblommendaal@outlook.com en martin@medischondernemen.nl. Vermeld ook of je mee wilt werken aan artikelen over dit onderwerp. Alvast bedankt! Zie ook: Marijke Blommendaal, Organisatie, Advies en Coaching. www.marijkeblommendaal.nl

Meer lezen:

• Marijke Blommendaal over de ‘positief gezonde praktijk’: ‘Verdiep je in het model en ontwikkel jezelf’, 12 juni 2023
• Marijke Blommendaal over de ‘positieve gezonde’ organisatie: ‘Dat gaat over veerkracht, vitaliteit, duurzame inzetbaarheid’, 28 maart 2023
• Machteld Huber (Positieve Gezondheid): ‘Zelf zie ik zingeving ook als de sterkst gezond makende kracht’, 23 november 2020
• Zelf het spinnenweb invullen, IPH, 9 december 2020