Huisarts slaakt noodkreet over thuiszorg terminale patiënt: ‘Niemand heeft overzicht en coördinatie’

Patrick Jansen en zijn assistente probeerden op vrijdagmiddag een verpleegkundige te vinden voor een terminaal zieke patiënt. Ze moesten zo’n veertien thuiszorgorganisaties bellen voordat ze iemand vonden die terminale zorg kon bieden. Jansen is huisarts in het centrum van Nijmegen en actief als hoofdredacteur van de informatieve website Thuisarts.nl.  

Hoe verklaart u dat zoiets kan gebeuren?

‘De eerste oorzaak is marktwerking. Er zijn door de marktwerking talloze organisaties ontstaan wat de efficiëntie en doelmatigheid in het geding trekt. Daarnaast is er een personeelstekort. Veel geschoold en ervaren personeel loopt weg, onder meer door de grote administratieve last die ze ervaren. En oorzaak drie is dat niemand het overzicht en de coördinatie heeft. Er is geen coördinatie vanuit de organisaties, niet vanuit de zorgverzekeraar en niet vanuit de gemeente.’

Wat gaat er mis door die marktwerking? Ondermijnt het een flexibele inzet van personeel?

‘Alleen in Nijmegen zijn al 25 tot 30 thuiszorgorganisaties, met allemaal hun eigen bureau, hun eigen management, eigen administratie en eigen website. Het hoeft niet veel betoog dat dat allemaal wat efficiënter kan, vanuit bijvoorbeeld een of twee grote organisaties of wijkteams. Vroeger was niet alles beter, maar had je wel een aanspreekpunt in de wijk. Ik moet nu eerst mensen laten kiezen welke thuiszorgorganisatie ze willen en vervolgens of ik ze daarin kwijt kan. Dat is voor mij als huisarts niet te doen.’

Hierdoor was u vrijdag uren bezig met bellen.

‘Mijn assistente heeft dertien of veertien organisaties gebeld om te kijken of ze diezelfde dag nog zorg zouden kunnen leveren. Overal kregen we nu op het rekest. Het was vrijdagmiddag met een bomvol spreekuur, waardoor de assistente toch al hartstikke druk is. Intussen ligt er iemand thuis dood te gaan. We stonden op het punt om hem te laten opnemen in het ziekenhuis.’

Was dit een incident?

‘Dit is een structureel probleem, anders zou ik niet zo gefrustreerd zijn. Er moet steeds meer bij mensen thuis gebeuren. Denk aan de palliatieve zorg voor ouderen, die thuis moeten blijven wonen. Die mensen zitten in de laatste fase van hun leven. Die hebben meer zorg nodig, maar die wordt niet geleverd. Daar loop ik elke dag als huisarts tegenaan. Ik zie elke dag dat mensen zorg tekort komen, niet de mogelijkheid hebben om even naar buiten te gaan of pas om 12 uur hun steunkousen aankrijgen. Aan de ene kant zegt de landelijke overheid dat mensen langer thuis moeten wonen, terwijl er aan de andere kant op wijkzorg wordt bezuinigd. De gemeente bezuinigt er hard op.’

Zelfs in een stad met een links college als in Nijmegen?

‘Hier is het vrij hopeloos ja. De sociale wijkteams en het Wmo-loket die dit soort dingen moeten regelen zijn wegbezuinigd of onderbezet en kunnen niet leveren wat ze moeten leveren. Het sociaal wijkteam heeft een rol in de coördinatie, maar wij hebben geen aanspreekpunt en ze zijn niet bereikbaar. Als je het Wmo-loket wil bereiken kun je over een half jaar een keukentafelgesprek krijgen. Al die frustratie bij elkaar maakt dat ik die tweet verzonden heb.’

Er is kortom geen regie in stadsdelen?

‘In een wijk als Hatert, waar meer achterstanden zijn, hoor ik enthousiaste verhalen van huisartsen. Daar gaat veel achterstandsgeld naar toe en maakt de gemeente mooie sier mee. Ondertussen blijft de zorg hier in het centrum verschrikkelijk achter.’

U krijgt toch ook geschrokken reacties van zorgverzekeraars en de gemeente?

‘De zorgverzekeraar zegt dan: heb je ook onze servicedesk gebeld? Ja, dat hebben we, maar die hebben ook geen overzicht. Ze hebben alleen een lijst met thuiszorgorganisaties en weten niet bij welke thuisorganisaties we zorg kunnen aanvragen. Ze hebben alleen een adressenlijst met alle bekende organisaties. Die hebben dus ook geen regie.’

‘De gemeente stuurde een prachtige tweet. Of we al contact op hadden genomen met het sociaal wijkteam. Dat kon niet, want dat team is uitsluitend ‘s ochtends bereikbaar. En verder weten ze ook niet welke thuiszorgorganisatie iemand beschikbaar heeft. Ze hebben geen regie.’

Dat verwijt u de gemeente?

‘Ja en de overheid natuurlijk, die het in werking heeft gezet met de marktwerking. Iedereen kan zomaar een thuiszorgbureau beginnen, waardoor alle zorg versnipperd is. Niemand ziet door de bomen het bos nog. Doodzonde. Ik pleit ervoor om weer wijkteams op te zetten.’

En door het weglopen van het personeel ontstaat een vicieuze cirkel?

‘Wijkverpleegkundigen die ik spreek zeggen dat alle gekwalificeerde personeel wegloopt. Ze beginnen voor zichzelf, dat levert meer op en ze krijgen minder administratieve rompslomp. De hele administratieve last is uit de hand gelopen. Al die administratie is gebaseerd op wantrouwen. Alles moet afgevinkt worden, niemand controleert het en als je het niet doet krijg je de inspectie op je dak. We zijn met zijn allen dingen aan het doen die helemaal niet in de zorg thuishoren. Wijkverpleegkundigen lopen weg omdat ze halve middag kwijt zijn met stomme dingen invoeren in de administratie.’

Links: Patrick Jansen op Twitter (@PatrickWMJansen); Thuisarts.nl ('In 2018 uitgeroepen tot populairste gezondheidswebsite')

Foto: Huisarts Patrick Jansen @PatrickWMJansen